Sieci komputerowe - budowa i usługi

Budowa sieci komputerowej

Elementy fizyczne:
- Komputery i urządzenia końcowe – np. laptopy, smartfony, drukarki
- Urządzenia sieciowe – routery, switche, modemy, punkty dostępowe
- Medium transmisyjne – kable (skrętka, światłowód), fale radiowe (Wi-Fi, Bluetooth)
Topologie sieci:
- Magistrala (bus)
- Gwiazda (star)
- Pierścień (ring)
- Siatka (mesh)
Rodzaje sieci:
- LAN – lokalna sieć (np. w domu lub biurze)
- MAN – sieć miejska
- WAN – sieć rozległa, np. Internet

Cecha	LAN (Local Area Network)	WAN (Wide Area Network)
Zasięg	Mały — np. dom, biuro, szkoła	Duży — miasto, kraj, cały świat
Własność	Prywatna — zarządzana lokalnie	Publiczna lub komercyjna — zarządzana przez ISP
Prędkość	Bardzo wysoka (np. 1–100 Gbps)	Niższa (zależna od infrastruktury i odległości)
Połączenia	Kable Ethernet, Wi-Fi	Światłowody, LTE/5G, satelity, linie telefoniczne
Bezpieczeństwo	Łatwiejsze do kontrolowania	Trudniejsze — wymaga dodatkowych zabezpieczeń (VPN)
Zastosowanie	Udostępnianie plików, drukarek, lokalne gry	Internet, komunikacja między oddziałami firm

Adres IP, brama i podstawy konfiguracji sieci

Adres IP (Internet Protocol): to unikalny numer przypisany do każdego urządzenia w sieci. Przykład: 192.168.1.10
Adres IP działa jak numer telefonu — pozwala urządzeniom odnaleźć się nawzajem w sieci. W sieciach domowych często używa się adresów prywatnych (np. 192.168.x.x), które nie są widoczne w Internecie. Adresy IP mogą być statyczne (ustawione na stałe) lub dynamiczne (przydzielane automatycznie przez router).
Maska podsieci: określa, która część adresu IP jest siecią, a która urządzeniem. Przykład: 255.255.255.0
Maska podsieci pozwala komputerowi zrozumieć, czy inne urządzenie znajduje się w tej samej sieci lokalnej. W przykładzie 255.255.255.0 oznacza, że pierwsze trzy liczby (192.168.1) to część sieci, a ostatnia (np. 10) to konkretne urządzenie.
Brama domyślna (gateway): to adres urządzenia (zwykle routera), przez które komputer komunikuje się z innymi sieciami, np. Internetem
Jeśli komputer chce wysłać dane poza swoją sieć lokalną (np. do strony internetowej), przekazuje je do bramy domyślnej. Router jako brama decyduje, gdzie dalej przesłać te dane. Bez poprawnie ustawionej bramy komputer nie będzie miał dostępu do Internetu.
DNS (Domain Name System): tłumaczy nazwy domen (np. google.com) na adresy IP
DNS działa jak książka telefoniczna Internetu — zamiast zapamiętywać trudne adresy IP, wpisujemy nazwę strony, a DNS znajduje jej numer IP. Można używać domyślnych serwerów DNS od dostawcy Internetu lub np. publicznych jak 8.8.8.8 (Google DNS).

Usługi sieciowe

Komunikacyjne:
- E-mail
- VoIP – rozmowy głosowe przez Internet
- Wideokonferencje – Zoom, Teams
Dostęp do zasobów:
- Serwery plików
- Serwery druku
- Serwery baz danych
Usługi internetowe:
- WWW (HTTP/HTTPS)
- FTP – przesyłanie plików
- DNS – tłumaczenie nazw domen na adresy IP
Bezpieczeństwo i zarządzanie:
- Zapory sieciowe (firewalle)
- VPN – bezpieczne połączenie z siecią zdalną
- Monitoring i diagnostyka – np. ping, traceroute

Praktyczne i ciekawe tematy

Jak działa Wi-Fi i jak poprawić jego zasięg w domu
- Różnice między pasmami 2.4 GHz i 5 GHz
- Gdzie najlepiej ustawić router
- Jak zabezpieczyć sieć hasłem WPA2/WPA3
Cyberbezpieczeństwo na co dzień
- Silne hasła i menedżery haseł
- Dwuskładnikowe uwierzytelnianie (2FA)
- Rozpoznawanie phishingu i fałszywych stron
Sieci w grach online
- Co to jest ping, lag i serwery gier
- Jak działa NAT i port forwarding
- Jak poprawić jakość połączenia w grach
Tworzenie własnej sieci domowej
- Jak podłączyć kilka urządzeń do jednej sieci
- Udostępnianie plików między komputerami
- Co to jest NAS i jak go używać
Internet rzeczy (IoT)
- Jak działają inteligentne urządzenia (żarówki, głośniki, termostaty)
- Jak je podłączyć do sieci i kontrolować z telefonu
- Bezpieczeństwo urządzeń IoT