Formułowanie celów zgodnie z koncepcją wyznaczania celów w dziedzinie planowania

Formułowanie celów jest kluczowym elementem skutecznego planowania. Wyznaczanie celów pozwala na skoncentrowanie wysiłków, poprawę motywacji oraz lepsze zarządzanie zasobami. W dziedzinie planowania istnieje kilka koncepcji, które pomagają w efektywnym wyznaczaniu celów. Jedną z najbardziej popularnych jest metoda SMART, która zakłada, że cele powinny być Specyficzne (Specific), Mierzalne (Measurable), Osiągalne (Achievable), Realistyczne (Realistic) i Określone w czasie (Time-bound).



1. Koncepcja SMART

  • Specyficzne (Specific): Cele powinny być jednoznaczne i dokładnie określone. Zamiast ogólnikowego celu, takiego jak "zwiększenie sprzedaży", lepiej określić go bardziej szczegółowo, np. "zwiększenie sprzedaży o 15% w ciągu najbliższych sześciu miesięcy".
  • Mierzalne (Measurable): Cele powinny być mierzalne, aby można było śledzić postępy i oceniać, czy zostały osiągnięte. Na przykład, cel "zwiększenie liczby klientów o 20%" jest mierzalny, ponieważ można łatwo obliczyć procentowy wzrost liczby klientów.
  • Osiągalne (Achievable): Cele powinny być realistyczne i osiągalne. Wyznaczanie celów, które są zbyt ambitne lub niemożliwe do osiągnięcia, może prowadzić do frustracji i utraty motywacji. Przykładem osiągalnego celu może być "zwiększenie efektywności produkcji o 10% poprzez wprowadzenie nowych technologii".
  • Realistyczne (Realistic): Cele powinny być realistyczne w kontekście dostępnych zasobów i możliwości. Na przykład, cel "otwarcie dwóch nowych oddziałów w ciągu roku" może być realistyczny, jeśli firma ma odpowiednie zasoby finansowe i kadrowe.
  • Określone w czasie (Time-bound): Cele powinny mieć jasno określony termin realizacji. W ten sposób łatwiej jest śledzić postępy i oceniać skuteczność działań. Przykładem celu określonego w czasie może być "ukończenie projektu badawczego do końca kwietnia".


Przykłady formułowania celów zgodnie z koncepcją SMART

  • Cel 1: Zwiększenie liczby subskrybentów newslettera o 25% w ciągu trzech miesięcy poprzez kampanię marketingową w mediach społecznościowych.
  • Cel 2: Zmniejszenie kosztów produkcji o 15% w ciągu pół roku poprzez wprowadzenie nowych technologii i optymalizację procesów produkcyjnych.
  • Cel 3: Poprawa satysfakcji klientów o 20% w ciągu roku poprzez wprowadzenie programu lojalnościowego i regularne badania opinii klientów.
  • Cel 4: Zwiększenie sprzedaży online o 30% w ciągu sześciu miesięcy poprzez optymalizację strony internetowej i kampanie reklamowe w Google Ads.

2. Metoda OKR (Objectives and Key Results)

Metoda OKR koncentruje się na ustalaniu celów (Objectives) i kluczowych wyników (Key Results). Cele są ambitne i inspirujące, a kluczowe wyniki są konkretne i mierzalne.

  • Przykład:
  • Cel: Zwiększenie zaangażowania użytkowników na stronie internetowej.
  • Kluczowe wyniki:
    • Zwiększenie liczby odwiedzin o 20% w ciągu kwartału.
    • Zwiększenie średniego czasu spędzonego na stronie o 15%.
    • Zwiększenie liczby subskrybentów newslettera o 10%.


3. Metoda BHAG (Big Hairy Audacious Goal)

Metoda BHAG to podejście do wyznaczania bardzo ambitnych, długoterminowych celów, które są wyzwaniem dla organizacji. Celem jest inspirowanie i motywowanie zespołu do osiągnięcia wielkich rzeczy.

  • Przykład:
  • Cel: Stanie się liderem na rynku samochodów elektrycznych do 2030 roku.


4. Metoda MBO (Management by Objectives)

Metoda MBO polega na ustalaniu celów przez menedżerów i pracowników wspólnie, a następnie regularnym monitorowaniu postępów w ich realizacji. Cele są zgodne z celami organizacji i indywidualnymi aspiracjami pracowników.

  • Przykład:
  • Cel: Zwiększenie efektywności produkcji o 10% w ciągu roku.
  • Plan działania:
    • Wprowadzenie nowych technologii.
    • Szkolenia pracowników.
    • Optymalizacja procesów.


5. Metoda CLEAR (Collaborative, Limited, Emotional, Appreciable, Refinable)

Metoda CLEAR koncentruje się na wyznaczaniu celów, które są współpracujące, ograniczone, emocjonalne, doceniane i modyfikowalne.

  • Przykład:
  • Cel: Wprowadzenie nowego produktu na rynek w ciągu 6 miesięcy.
  • Współpracujące: Zaangażowanie różnych działów w firmie.
  • Ograniczone: Określenie konkretnych zasobów i terminów.
  • Emocjonalne: Inspirujące i motywujące dla zespołu.
  • Doceniane: Cele, które są konkretne i mogą być mierzone.
  • Modyfikowalne: Elastyczne i gotowe do dostosowania w razie potrzeby.


5. Metoda FAST (Frequently discussed, Ambitious, Specific, Transparent)

Metoda FAST promuje częste omawianie celów, stawianie ambitnych celów, konkretność i przejrzystość w komunikacji celów.

  • Przykład:
  • Cel: Zwiększenie udziału w rynku o 5% w ciągu roku.
  • Często omawiane: Regularne spotkania i aktualizacje postępów.
  • Ambitne: Wymaga zaangażowania i wysiłku.
  • Konkretne: Jasno określone cele i mierniki sukcesu.
  • Przejrzyste: Dostępne i zrozumiałe dla całego zespołu.



SMART (akronim od ang. Specific, Measurable, Achievable, Relevant, Time-bound, dosł. sprytny) – koncepcja formułowania celów w dziedzinie planowania, będąca zbiorem pięciu postulatów dotyczących cech, którymi powinien się charakteryzować poprawnie sformułowany cel. źródło  

Czym jest i do czego służy metoda SMART?

 Zasada SMART wywodzi się z nauk o zarządzaniu, jednak dzięki swojej prostocie i intuicyjności zyskała ogromną popularność również poza sferą biznesową. Jest to bardzo przystępna koncepcja ułatwiająca planowanie i osiąganie celów poprzez zadbanie o to, by były sformułowane zgodnie z pięcioma wskazówkami. Wyznaczanie celów zgodnie z regułą SMART pozwala od razu przystąpić do ich realizacji, utrzymać motywację, by doprowadzić swoje działania do końca, a także móc łatwo ocenić postępy i dokładnie wiedzieć, kiedy można już świętować sukces.

Atutem koncepcji SMART jest jej uniwersalność. Formułowanie celów w oparciu o zasady, które za chwilę omówimy, sprawdza się bowiem nie tylko w projektach biznesowych, lecz także w rozwoju osobistym, a nawet... planowaniu wakacji czy innych prywatnych przedsięwzięć.


Zasada SMART – co to znaczy?
SMART to akronim utworzony od pierwszych liter angielskich słów, które wskazują najważniejsze cechy poprawnie wyznaczonego celu. Są to: specific, measurable, attractive (lub w niektórych rozwinięciach: achievable), realistic (lub: relevant), time-bound. Poniżej posiłkujemy się polskimi odpowiednikami tych wyrazów. Natomiast całe słowo SMART po polsku oznacza „mądry, sprytny”, co dodatkowo podkreśla zalety planowania celów zgodnie z tą koncepcją. 

Zgodnie z akronimem tworzącym nazwę koncepcji, sformułowany cel powinien być:

S  (ang. Specific) – sprecyzowany. Im bardziej konkretny jest Twój cel, tym lepiej. Porównaj sobie, jaką motywację do działania daje Ci cel „zmienię pracę na lepszą”, a jaką – „znajdę pracę zdalną lub hybrydową na stanowisku X, z zarobkami Y, w firmie, która prowadzi międzynarodowe projekty”. W drugim wypadku w zasadzie od razu można przystąpić do poszukiwań, podczas gdy pierwsze sformułowanie brzmi jak typowe „jutro, w grudniu, po południu”. Oczywiście nie można też przesadzić w drugą stronę – cel SMART powinien być sprecyzowany, ale jednocześnie dawać Ci pole manewru, a nie ograniczać możliwości przez zbyt konkretne wymagania.

M (ang. Measurable) – mierzalny. Aby móc sprawdzić, czy cel został zrealizowany, dobrze jest wprowadzić jakieś mierniki postępów. Przykład celu SMART, który jest mierzalny? „W ciągu pół roku zwiększę swoje zarobki o X%”. Albo: „pójdę na szkolenia z dwóch dziedzin kluczowych dla rozwoju mojej kariery”.

A (ang. Achievable)  – atrakcyjny. Dobrze sformułowany cel powinien dodawać skrzydeł i motywować do działania. Możesz to osiągnąć, określając na przykład, jak chcesz się poczuć dzięki jego realizacji albo jakie korzyści będą się z nim wiązać. Samo „zrobię prawo jazdy” może nie brzmieć jak kusząca perspektywa. Ale już „zrobię prawo jazdy, żeby móc częściej wyjeżdżać na weekendy w otoczeniu natury” od razu zachęca do zapisania się na kurs, prawda?

R (ang. Relevant) – realistyczny. Cel SMART powinien stanowić pewne wyzwanie, czyli nie być za łatwy, ale jednocześnie myślenie w kategoriach sky is the limit niekoniecznie się w tym wypadku sprawdzi. Pełna rozmachu wizja będzie dobrym drogowskazem, jednak na etapie planowania trzeba już zejść na ziemię, by mierzyć siły na zamiary. Weź więc pod uwagę moment, w którym bierzesz się za realizację planu, zasoby, ograniczenia, swoją indywidualną sytuację itd. Nie sztuką jest powiedzieć sobie „będę chodzić na siłownię cztery razy w tygodniu”. Pytanie, czy realnie dasz radę się z tego wywiązać, jeśli np. masz małe dzieci, które codziennie trzeba odebrać z przedszkola. Dla jednych będzie to tylko kwestia odpowiedniej organizacji i podziału obowiązków z partnerem czy partnerką, dla innych – bardziej realistycznym celem w takiej sytuacji okażą się np. dwa treningi tygodniowo.

T (ang. Time-bound) – terminowy. Dobry cel zakłada przynajmniej przybliżony czas realizacji. O tym, jak brak tego elementu może wpływać na skuteczność planu, przekonała się niejedna osoba, której postanowienia noworoczne w rodzaju „podszkolę angielski” nigdy nie zmaterializowały się w rzeczywistości. Przykładem celu SMART, który spełnia kryterium terminowości, może za to być: „w następnej sesji egzaminacyjnej zrobię certyfikat z angielskiego”. źródło  

Wersja rozszerzona

Istnieje wersja rozszerzona koncepcji S.M.A.R.T. – S.M.A.R.T.E.R. (dodane dwa elementy):
E (ang. exciting): ekscytujący – cel powinien być ekscytujący, w żadnym wypadku nie powinien on być obojętny osobie go ustanawiającej; cel ekscytujący motywuje do osiągnięcia go;

R (ang. recorded) : zapisany– zapisanie celu spełnia kilka funkcji: nie zapomnimy o nim, zapisanie motywuje do jego osiągnięcia – w razie trudności czy ogarniającego nas lenistwa nie można udawać, że cel nigdy nie istniał, gdy jest zapisany.



Zadanie: Napisz zgodnie z metodą SMART plan poprawy wyników na egzamin



Część 1: Egzamin teoretyczny

Napisz plan poprawy wyników na egzamin teoretyczny, korzystając z metody SMART.

  • Specyficzne (Specific): Określ, które konkretne zagadnienia z egzaminu teoretycznego wymagają poprawy.
  • Mierzalne (Measurable): Ustal, jakie wyniki chcesz osiągnąć (np. poprawa wyników o 20%).
  • Osiągalne (Achievable): Zidentyfikuj zasoby i działania, które pomogą Ci osiągnąć cel (np. dodatkowe godziny nauki).
  • Realistyczne (Realistic): Upewnij się, że cel jest realistyczny w kontekście dostępnych zasobów i czasu.
  • Określone w czasie (Time-bound): Ustal konkretny termin, do którego chcesz osiągnąć cel (np. do dnia egzaminu).


Część 2: Egzamin praktyczny

Napisz plan poprawy wyników na egzamin praktyczny, korzystając z metody SMART.

  • Specyficzne (Specific): Określ, które konkretne umiejętności praktyczne wymagają poprawy (opisz zagadnienia/umiejętności, które trzeba wyćwiczyć).
  • Mierzalne (Measurable): Ustal, jakie wyniki chcesz osiągnąć (np. poprawa precyzji wykonywania zadań o 15%).
  • Osiągalne (Achievable): Zidentyfikuj zasoby i działania, które pomogą Ci osiągnąć cel (np. dodatkowe ćwiczenia, konsultacje itp).
  • Realistyczne (Realistic): Upewnij się, że cel jest realistyczny w kontekście dostępnych zasobów i czasu.
  • Określone w czasie (Time-bound): Ustal konkretny termin, do którego chcesz osiągnąć cel (np. do dnia egzaminu).