Modele oddziaływania reklamy

• Model SLB (Stay, Look, Buy) to model, który zakłada trzy etapy oddziaływania reklamy na konsumenta.
  • Stay – zatrzymaj – ten etap polega na przyciągnięciu uwagi tak, by konsument na chwilę się zatrzymał i miał czas, by lepiej przyjrzeć się reklamowanemu produktowi. 
  • Look – obejrzyj – konsument ogląda produkt, poznaje jego cechy i to, co go odróżnia od konkurencyjnych towarów. 
  • Buy – kup – ostatni etap w tym modelu, który polega po prostu na podjęciu akcji, czyli podjęciu decyzji o zakupie. Konsument, który zobaczy reklamę, będzie chciał od razu dokonać zakupu. Model ten pomija więc wzbudzenie zainteresowania, pożądania oraz przekonanie do zakupu. Zgodnie z nim wystarczy zobaczyć reklamę, by od razu być przekonanym o słuszności swojego wyboru.

• Model AIDA (Attention, Interest, Desire, Action) to jeden z najstarszych i najbardziej znanych modeli.
  • Attention – przyciągnięcie uwagi – reklama musi zwrócić uwagę konsumenta.
    
  • Interest – zainteresowanie – reklama powinna wzbudzić zainteresowanie produktem lub usługą. 
  • Desire – pragnienie – reklama powinna wywołać pragnienie posiadania produktu.
    
  • Action – działanie – reklama powinna skłonić konsumenta do podjęcia działania, czyli zakupu.

• Model AIDAS to rozszerzenie modelu AIDA o dodatkowy etap - Satisfaction (Satysfakcja).
  •  Satisfaction – satysfakcja – po podjęciu działania (zakupu), ważne jest, aby konsument był zadowolony z produktu lub usługi, co zwiększa szanse na lojalność i powtórne zakupy.

• Model AIDCAS to kolejna modyfikacja modelu AIDA, która dodaje etapy - Conviction (Przekonanie) i Satisfaction (Satysfakcja). 
  • Conviction – przekonanie – konsument musi być przekonany o wartości produktu przed podjęciem decyzji zakupowej. 
  • Satisfaction – satysfakcja – po zakupie konsument powinien być zadowolony z produktu, co zwiększa szanse na lojalność.

• Model DIPADA (Definition, Identification, Proof, Acceptance, Desire, Action) to model, który kładzie nacisk na identyfikację problemu i dostarczenie dowodów na skuteczność rozwiązania.
  • Definition – definicja – określenie problemu. 
  • Identification – identyfikacja – identyfikacja potrzeb konsumenta.
    
  • Proof – dowód – dostarczenie dowodów na skuteczność rozwiązania. 
  • Acceptance – akceptacja – konsument akceptuje rozwiązanie. 
  • Desire – pragnienie – wywołanie pragnienia posiadania produktu. 
  • Action – działanie – skłonienie konsumenta do zakupu.

• Model Lavidge'a-Steinera to hierarchiczny model efektów reklamy, który opisuje sześć etapów:
  • Awareness – świadomość – konsument dowiaduje się o istnieniu produktu.
    
  • Knowledge – wiedza – konsument zdobywa wiedzę na temat produktu. 
  • Liking – sympatia – konsument zaczyna lubić produkt. 
  • Preference – preferencja – konsument preferuje produkt nad innymi. 
  • Conviction – przekonanie – konsument jest przekonany o wartości produktu. 
  • Purchase – zakup – konsument dokonuje zakupu.

• Model Raya koncentruje się na trzech głównych etapach:
  • Cognitive – poznawczy – reklama dostarcza informacji. 
  • Affective – afektywny – reklama wywołuje emocje. 
  • Behavioral – behawioralny – reklama prowadzi do działania.

---

Modele oddziaływania reklamy – historia, ewolucja i zastosowanie

Reklama od zawsze była narzędziem wpływu, ale dopiero rozwój teorii komunikacji i psychologii konsumenckiej pozwolił zrozumieć, jak dokładnie działa. Modele oddziaływania reklamy to koncepcje, które opisują proces, przez jaki przechodzi odbiorca — od pierwszego kontaktu z przekazem aż po decyzję zakupową. Ich ewolucja odzwierciedla zmieniające się podejście do konsumenta: od prostych impulsów po złożone emocjonalne i poznawcze reakcje.

1. Model SLB (Stay, Look, Buy) – ok. 1890 r.

Kontekst historyczny: Jeden z najstarszych modeli, powstały w czasach, gdy reklama była przede wszystkim narzędziem informacyjnym. Konsumenci mieli ograniczony wybór, a reklama miała za zadanie jedynie zwrócić uwagę i zachęcić do zakupu.

• Stay: zatrzymaj uwagę odbiorcy.
• Look: spraw, by przyjrzał się produktowi.
• Buy: skłoń go do natychmiastowego zakupu.

Zastosowanie: reklama outdoorowa, POS, digital signage, reklamy impulsowe.

Mocne strony: prostota, szybkość działania, skuteczność w kontekście produktów codziennego użytku.

Ograniczenia: brak emocji i procesu decyzyjnego, nieskuteczny przy produktach wymagających namysłu.

2. Model AIDA – 1898 r.

Twórca: Elmo Lewis

• Attention: przyciągnięcie uwagi.
• Interest: wzbudzenie zainteresowania.
• Desire: wywołanie pragnienia.
• Action: skłonienie do działania.

Zastosowanie: kampanie promocyjne, reklamy w mediach społecznościowych, landing pages.

Mocne strony: uniwersalność, łatwość adaptacji, silna struktura narracyjna.

Ograniczenia: pomija etap satysfakcji, może być zbyt uproszczony dla złożonych produktów.

3. Model Lavidge’a-Steinera – 1961 r.

Twórcy: Robert Lavidge i Gary Steiner

• Awareness: świadomość.
• Knowledge: wiedza.
• Liking: sympatia.
• Preference: preferencja.
• Conviction: przekonanie.
• Purchase: zakup.

Zastosowanie: kampanie brandingowe, reklama produktów premium, komunikacja długoterminowa.

Mocne strony: uwzględnia emocje i przekonania, buduje lojalność.

Ograniczenia: wymaga czasu i budżetu, trudny w kampaniach krótkoterminowych.

4. Model DIPADA – lata 70.

• Definition: określenie problemu.
• Identification: identyfikacja potrzeb.
• Proof: dostarczenie dowodów.
• Acceptance: akceptacja rozwiązania.
• Desire: pragnienie.
• Action: zakup.

Zastosowanie: reklama usług doradczych, kampanie edukacyjne, produkty technologiczne i medyczne.

Mocne strony: logiczne podejście, budowanie zaufania, skuteczność w komunikacji eksperckiej.

Ograniczenia: mniej emocjonalny, złożony dla prostych produktów.

5. Model Ray’a – lata 80.

Twórca: Michael L. Ray

• Cognitive: poznanie.
• Affective: emocje.
• Behavioral: działanie.

Zastosowanie: storytelling, reklama społeczna, kampanie emocjonalne.

Mocne strony: silne oddziaływanie emocjonalne, budowanie relacji z marką, elastyczność.

Ograniczenia: trudny w reklamach impulsowych, wymaga znajomości grupy docelowej.

6. Model AIDAS – lata 90.

• Attention
• Interest
• Desire
• Action
• Satisfaction: satysfakcja po zakupie.

Zastosowanie: e-commerce, programy lojalnościowe, subskrypcje.

Mocne strony: uwzględnia retencję klienta, wspiera strategię CRM.

Ograniczenia: mniej skuteczny w kampaniach jednorazowych, wymaga integracji z obsługą klienta.

7. Model AIDCAS – lata 1990–2000

• Attention
• Interest
• Desire
• Conviction: przekonanie.
• Action
• Satisfaction

Zastosowanie: reklama produktów wymagających namysłu, usługi finansowe, elektronika.

Mocne strony: racjonalizacja decyzji, budowanie zaufania i lojalności.

Ograniczenia: dłuższy cykl komunikacyjny, trudniejszy w mediach szybkich.