Ankiety - budowa pytań:
Ankiety składają się z różnych typów pytań, które różnią się budową i funkcją. Każdy z tych rodzajów pytań ma swoje zalety i jest używany w zależności od celu badania. Poniżej przedstawiono podstawowe typy pytań stosowanych w ankietach.
Pytania zamknięte:
Pytania zamknięte to pytania, w których respondent wybiera odpowiedź z określonej listy możliwości. Pozwalają one na szybkie i łatwe zebranie danych oraz ich analizę.
- Zalety: Łatwość analizy, szybkość udzielania odpowiedzi.
- Wady: Ograniczona możliwość rozwinięcia myśli przez respondenta.
- Przykład: Jak oceniasz jakość obsługi klienta?
- 1 - Bardzo dobra
- 2 - Dobra
- 3 - Przeciętna
- 4 - Zła
Pytania otwarte:
Pytania otwarte pozwalają respondentom na swobodną wypowiedź. Są przydatne, gdy chcemy uzyskać szczegółowe informacje.
- Zalety: Uzyskanie szczegółowych odpowiedzi.
- Wady: Trudność w analizie, większe zaangażowanie respondentów.
- Przykład: Jakie są Twoje wrażenia z korzystania z naszych usług?
Pytania półotwarte:
Pytania półotwarte łączą cechy pytań zamkniętych i otwartych. Respondent wybiera odpowiedź z listy, ale ma możliwość dodania własnej odpowiedzi.
- Zalety: Kombinacja łatwości analizy z możliwością uzyskania szczegółowych informacji.
- Wady: Czasochłonność analizy odpowiedzi.
- Przykład: Jak oceniasz jakość naszych usług?
- 1 - Bardzo dobra
- 2 - Dobra
- 3 - Przeciętna
- 4 - Zła
- 5 - Inne - pole do wpisanie dowolnej treści
Pytania metryczkowe:
Pytania metryczkowe zbierają informacje na temat danych społeczno-demograficznych respondentów, takich jak wiek, płeć, wykształcenie czy miejsce zamieszkania.
- Przykład: Ile masz lat?
- Jakie jest Twoje wykształcenie?
Pytania filtrujące:
Pytania filtrujące służą do odsiewania respondentów spełniających określone kryteria. Pozwalają na skierowanie do nich dodatkowych pytań lub wykluczenie ich z dalszej części badania.
- Przykład: Czy korzystałeś z naszych usług w ciągu ostatnich 6 miesięcy? (Tak/Nie). Jeśli tak, przejdź do pytania 5.
Pytania sprawdzające:
Pytania sprawdzające weryfikują wiarygodność odpowiedzi respondentów i analizują ich spójność.
- Przykład: W jednym pytaniu pytamy, czy respondent korzysta z internetu. W innym pytamy, jaka jest jego ulubiona strona internetowa. Brak spójności w odpowiedziach może wskazywać na problem.
Pytania projekcyjne:
Pytania projekcyjne pozwalają dotrzeć do ukrytych opinii respondentów poprzez wykorzystanie mechanizmów projekcji.
Pytania projekcyjne przybierają trzy formy
{Gruszczyński L.A., Kwestionariusze w socjologii, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2003.}:
- pojedyncze pytanie, w którym prosi się respondenta o ustosunkowanie się do postaw czy zachowań innych ludzi;
- pytania w formie dialogu – stosowane do wydobycia wypowiedzi trudnych do uzyskania w pytaniach bezpośrednich. Polega to na przedstawieniu fikcyjnego dialogu po którym zadaje się właściwe pytania.
- pytania historyjki, opowiadania – podobnie jak dialog dotyczą spraw trudnych i skomplikowanych i wymagają czasem zebrania informacji osobistych.
- Przykład: Wyobraź sobie, że Twój znajomy korzysta z naszych usług. Jak myślisz, co by o nich powiedział?
Przygotowanie formatu odpowiedzi:
Prawidłowe przygotowanie formatu odpowiedzi jest kluczowe dla uzyskania wiarygodnych danych. Zestawy proponowanych odpowiedzi powinny być:
- Trafne: Powinny odnosić się bezpośrednio do pytania.
- Zupełne: Powinny obejmować wszystkie możliwe odpowiedzi.
- Rozłączne: Zakresy poszczególnych odpowiedzi nie powinny się pokrywać.
- Jednowymiarowe: Odpowiedzi powinny należeć do jednej kategorii (np. niejednowymiarowa skala: bardzo wiarygodny/wiarygodny/nieakceptowalny/bardzo nieakceptowalny).
Odpowiednie dobranie skali dla pytań zamkniętych:
Skale stosowane w pytaniach zamkniętych odgrywają kluczową rolę w uzyskaniu precyzyjnych i użytecznych danych. Każdy rodzaj skali charakteryzuje się specyficznymi cechami, które pozwalają na mierzenie różnych aspektów opinii, postaw czy zachowań respondentów. Wybór odpowiedniej skali zależy od celu badania oraz rodzaju informacji, które chcemy pozyskać.
Rodzaje skal stosowanych w pytaniach zamkniętych:
1. Skala numeryczna
Respondent wybiera odpowiedź w formie liczby z określonego przedziału. Skale te są często używane do oceny poziomu satysfakcji, intensywności czy prawdopodobieństwa.
- Cechy: Prosta, przejrzysta, łatwa do analizy.
- Przykład: Jak oceniasz poziom obsługi klienta w skali od 1 do 10?
2. Skala Likerta
Skala Likerta jest jedną z najczęściej stosowanych w badaniach ankietowych. Respondent wskazuje stopień, w jakim zgadza się z podanym stwierdzeniem.
- Cechy: Zazwyczaj 5- lub 7-punktowa skala (np. od "zdecydowanie się zgadzam" do "zdecydowanie się nie zgadzam").
- Przykład: Zgadzam się, że nasze produkty spełniają Twoje oczekiwania.
3. Skala słowna
Respondent wybiera jedną z zaproponowanych odpowiedzi słownych, które przedstawiają różne poziomy intensywności lub preferencji.
- Cechy: Klarowność dla respondenta, brak wartości liczbowych.
- Przykład: Jak często korzystasz z naszych usług? (bardzo często, często, rzadko, bardzo rzadko).
4. Skala o rosnącej intensywności
Respondent ocenia intensywność określonej cechy za pomocą przymiotnika i przyporządkowuje mu odpowiednią wartość na skali numerycznej.
- Cechy: Pozwala na dokładniejsze określenie odczuć.
- Przykład: W jakim stopniu opisujesz nasz produkt jako "łatwy w użyciu"? (1 - w ogóle, 10 - całkowicie).
5. Skala rankingowa
Respondent porządkuje elementy według określonego kryterium, np. ważności, preferencji czy częstości.
- Cechy: Umożliwia priorytetyzację informacji.
- Przykład: Uszereguj poniższe funkcje produktu według ich ważności.
Czym charakteryzują się dobrze zaprojektowane skale?
- Zrozumiałość: Respondent musi dokładnie rozumieć znaczenie każdego poziomu skali.
- Symetryczność: Skala powinna być równoważna po obu stronach (np. "zdecydowanie się zgadzam" i "zdecydowanie się nie zgadzam").
- Jednoznaczność: Poziomy skali powinny być klarowne i rozłączne.
- Odpowiednia długość: Skala nie powinna być zbyt długa ani zbyt krótka – najczęściej używane są skale 5- i 7-punktowe.
Podsumowanie:
Dobór odpowiedniej skali dla pytań zamkniętych jest kluczowy dla uzyskania wiarygodnych i użytecznych danych. Wybór skali zależy od charakteru pytania, celu badania oraz profilu respondentów. Ważne jest również, aby skale były czytelne i jednoznaczne, co zwiększa jakość udzielanych odpowiedzi.